همه چیز درباره علل و علائم پرخوری عصبی
عذاب وجدانی که بعد از خوردن غذایی چرب و پرکالری بعد از یک حالت عصبی و غیرقابل کنترل به شخص دست می‌دهد را می‌توان یکی از حالت‌های نامطلوب روانی و البته زودگذر دنیا معرفی کرد؛ به این حالت پرخوری عصبی یا بولیمیا می‌گویند. در ادامه این مطلب از سایت دکتر رضا اطمینانی متخصص تغذیه اصفهان قصد داریم علل و علائم پرخوری عصبی را بررسی کنیم.
بولیمیا ناشی از غلبه یک چرخه مزمن و افراطی است و نوعی اختلال فراگیر محسوب می‌شود. بسیاری از بیمارانی که به این مشکل دچارند، از سنین کودکی اولین نشانه‌های خود را بروز می‌دهند.
پرخوری عصبی
«پرخوری عصبی» یا «بولیمیا» (Bulimia) نوعی اختلال غذا خوردن مهم و حتی تهدیده‌کننده است. افراد مبتلا به این اختلال، معمولا کنترل غذا خوردن خود را از دست می‌دهند و بعد در اثر فشار جسمی و روانی با روشی ناسالم سعی سعی در دفع غذا دارند.
افراد مبتلا به پرخوری عصبی برای دفع غذا و جلوگیری از چاقی از روش‌های مختلف و البته غیرطبیعی استفاده می‌کنند. مثلا امکان دارد بعد از پرخوری با ایجاد استفراغ عمدی، داروهای رفع یبوست، مکمل‌های کاهش وزن، داروهای ادرارآور یا تنقیه، غذاهایی که خورده‌اند را زودتر از موعد دفع کنند.
بیشتکر کسانی که به این اختلال مبتلا هستند، معمولا برای جلوگیری از چاقی این کار را انجام می‌دهند زیرا وسواس زیادی نسبت به وزن و تناسب اندام خود پیدا کرده‌اند. این دسته از افراد بیشتر نواقص بدن خود را می‌ببیند و به روش‌های ناسالم پناه می‌برند.
از آنجایی که پرخوری عصبی به جز غذا، ارتباط نزدیکی به خودانگاره دارد، درمان آن دشوار است. با این حال، درمان‌های موثر می‌تواند به فرد کمک کند نسبت به خود حس بهتری داشته باشد، از رژیم‌های غذایی سالم‌تر بهره ببرد و از بروز عوارض جدی جلوگیری کند.
نشانه های پرخوری عصبی
علائم و نشانه‌های پرخوری عصبی معمولا برای افراد مختلف متفاوت است اما در بیشتر اوقات امکان دارد شامل موارد زیر باشد:
- وسواس نسبت به وزن و اندام
- ترس همیشگی از چاقی
- پرخوری‌های مکرر با حجم غذای زیاد در یک وعده
- حس از دست دادن کنترل در هنگام پرخوری، مانند اینکه فرد حس کند نمی‌تواند دست از خوردن غذا بکشد یا نمی‌تواند روی آنچه می‌خورد کنترلی داشته باشد
- حس اجبار به استفراغ عمدی یا ورزش بی‌رویه برای جلوگیری از افزایش وزن
- استفاده بی‌مورد از داروهای رفع یبوست، ادرارآور یا تنقیه بعد از غذا خوردن
- نخوردن و ناشتا ماندن، محدود کردن کالری دریافتی یا پرهیز از خوردن برخی غذاهای خاص بین دوره‌های پرخوری
- استفاده بی‌رویه از مکمل‌های رژیمی یا داروهای گیاهی برای کاهش وزن
شدت پرخوری عصبی با دفعات پرخوری در هفته مشخص می‌شود. به یاد داشته باشید که یک فرد معمولی، معمولا هر ۳ ماه یک بار دچار پرخوری می‌شود.
دلایل پرخوری عصبی
هنوز علت دقیق ابتلا به پرخوری عصبی شناخته نشده اما باید ریشه پرخوری عصبی را اول باید در داشتن تصور منفی نسبت به خود جستجو کرد. اکثرا در اثر تبلیغات و در اثر فشار رسانه‌های مختلف، جبهه‌ای منفی نسبت به خود گرفته و می‌خواهند هرطور که ممکن است شبیه ایده‌آل رسانه‌ها شوند.
با این حال می‌توان گاهی علت پرخوری عصبی را در عواملی همچون موارد زیر جستجو کرد:
- سابقه بیماری‌های روانی خانوادگی مثل ابتلا به افسردگی
- عزت نفس ضعیف
- خصوصیت شخصیتی مثل کمرویی یا تکانشگری
- شرایط سخت خانوادگی
- سابقه تجربه‌ای آسیب‌زا مثل تجاوز
- تسلیم در برابر فشارهای اجتماعی یا خانوادگی
چه موقع برای درمان اقدام کنیم؟
در صورتی که هر کدام از علائم و نشانه‌های پرخوری عصبی را داشته باشید، بهتر است در اسرع وقت اول به پزشک تغذیه و در کنارش به روانشناس مراجعه کنید.
پرخوری عصبی در صورت عدم درمان می‌تواند تاثیر چشمگیری بر سلامتی فرد داشته باشد. از آنجایی که مبتلایان به پرخوری عصبی معمولا وزن طبیعی یا اینکه اضافه وزن کمی دارند، ممکن است که دیگران متوجه مشکل آن‌ها نشوند.
برخی از علائم هشداردهنده‌ای که می‌تواند برای تشخیص افراد مبتلا به پرخوری عصبی مفید باشد عبارتند از:
- نارضایتی همیشگی از چاقی
- خودانگاره نادرست و کاملا منفی نسبت به بدن خود
- خوردن مکرر مقادیر غیر معمول غذا در یک وعده، خصوصا غذاهایی که فرد معمولا از خوردنشان اجتناب می‌کرده است
- در پیش گرفتن رژیم غذایی سختگیرانه یا نخوردن و ناشتا ماندن طولانی پس از پرخوری
- عدم تمایل به غذا خوردن در مقابل دیگران یا در ملأ عام
- رفتن به دستشویی بلافاصله بعد از خوردن غذا، در خلال وعده غذایی یا ماندن در دستشویی به مدت طولانی
- ورزش بی‌رویه
- جای زخم، خراش یا پینه در مچ یا روی دست
- دندان یا لثه آسیب دیده
- تغییر وزن
- ورم و آماس در دست و پا
- ورم صورت یا گونه ناشی از بزرگ شدن غدد
عوامل خطرناک در مورد پرخوری عصبی کدام اند؟
زنان بیش از مردان مستعد ابتلا به پرخوری عصبی هستند. پرخوری عصبی اغلب در اواخر دوره نوجوانی یا اوایل بزرگسالی بروز پیدا می‌کند.
عواملی که خطر ابتلا به پرخوری عصبی را در فرد افزایش می‌دهد عبارتند از:
مسائل روانشناختی و عاطفی
مشکلات روانشناختی و عاطفی مانند افسردگی، اختلال‌های اضطرابی یا اختلال‌های سوء مصرف مواد ارتباط نزدیکی به اختلال‌های خورد و خوراک دارد.
افراد مبتلا به پرخوری عصبی ممکن است نسبت به خود احساس منفی داشته باشند. در برخی موارد رویدادهای آسیب‌زا و استرس محیطی هم می‌تواند نقش مهمی ایفا کند.
رژیم غذایی
احتمال بروز اختلال‌های خورد و خوراک در کسانی که رژیم می‌گیرند، بیش از سایرین است. بسیاری از مبتلایان به پرخوری عصبی بین دوره‌های پرخوری خود به شدت پرهیز غذایی می‌کنند که همین می‌تواند منجر به پرخوری دوباره و دفع عمدی غذا شود.
سایر محرک‌های پرخوری استرس، خودانگاره‌ی نادرست از بدن خود، غذا یا دلزدگی باشد.
عوامل زیست‌شناسی
بستگان درجه یک (خواهر و برادران یا والدین و فرزندان) که دارای یک اختلال خورد و خوراک هستند، احتمال زیادی دارد که به یک اختلال خورد و خوراک مبتلا شوند.
این مورد می‌تواند به نقش عوامل ژنتیکی ارتباط داشته باشد. اضافه وزن در کودکی یا نوجوانی هم می‌تواند احتمال ابتلا به پرخوری عصبی را افزایش دهد.
خطرات پرخوری عصبی
پرخوری عصبی ممکن است موجب بروز عوارض جدی و حتی تهدید کننده زندگی شود. برخی عوارض احتمالی پرخوری عصبی عبارتند از:
- مشکل در روابط و عملکرد اجتماعی
- کم‌آبی بدن که می‌تواند به منجر به برخی عارضه‌ها مانند نارسایی کلیه منتهی شود
- مشکلات قلبی مانند ضربان قلب نامنظم یا نارسایی قلبی عروقی
- پوسیدگی شدید دندان یا آسیب لثه
- دوره‌های نامنظم قاعدگی یاد مختل شدن آن در زنان
- مشکلات گوارشی
- اضطراب، افسردگی، اختلال‌های شخصیتی یا اختلال دو قطبی
- سوء مصرف الکل یا مواد مخدر
- خودآزاری، افکار خودکشی یا خودکشی
نحوه تشخیص پرخوری عصبی
چنانچه پزشک معالج شما مشکوک به پرخوری عصبی باشد، در این صورت به طور معمول:
- در مورد عادات غذایی، روش‌های کاهش وزن و علائم فیزیکی با شما صحبت خواهد کرد.
- معاینه بالینی خواهید شد.
- آزمایش خون و ادرار از شما گرفته می‌شود.
- تست نوار قلب (الکتروکاردیوگرام) از شما گرفته می‌شود تا مشکلات قلبی ارزیابی شود.
- ارزیابی روان‌شناسی از شما به عمل خواهد آمد و در مورد نگرش شما نسبت به بدن و وزن صحبت می‌شود.
- پزشک معالج از علائم پرخوری عصبی که در کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی(DSM-5) برای بررسی علائم بیماری ذکر شده استفاده می‌کند.
- پزشک معالج ممکن است که آزمایش‌های دیگری را برای تشخیص بیماری، رد کردن دلایل پزشکی برای تغییر وزن و همین‌طور بررسی عوارض جانبی دیگر توصیه کند.
دکتر رضا اطمینانی متخصص تغذیه اصفهان را در اینستاگرام دنبال کنید
روش های درمان پرخوری عصبی
فرد مبتلا به پرخوری عصبی نیاز به چندین نوع درمان دارد، با این حال، ترکیبی از روان درمانی به همراه داروهای ضدافسردگی احتمالا برای غلبه بر این اختلال موثرترین راه‌حل باشند.
درمان پرخوری عصبی عموما نیازمند یک کار گروهی است که شامل خود بیمار، خانواده، پزشک معالج، یک روانپزشک و یک متخصص تغذیه می‌شود.
انواع روان درمانی
روان درمانی که به آن صحبت درمانی یا مشاوره روان‌شناسی هم گفته می‌شود، شامل صحبت کردن با یک روانپزشک در مورد پرخوری عصبی و مسائل مربوط به آن است.
شواهد نشان داده است که این انواع روان درمانی به بهبود علائم پرخوری عصبی کمک می‌کنند:
خانوادگی
در این درمان والدین می‌توانند در رفتارهای ناسالم خورد و خوراک نوجوان خود مداخله کرده و به فرزند خود کمک کنند تا دوباره کنترل خورد و خوراک خود را به دست گیرد.
بین فردی
مشکلات فرد در روابط را برطرف کرده و به بهبود مهارت‌های ارتباطی و حل مسئله یاری می‌رساند.
در مورد درمان می‌توانید با روانپزشک خود در مورد بهترین روش‌های روان درمانی مشورت کنید و بهترین راهکاری که می‌تواند برای درمان پرخوری عصبی مفید شما باشد را انتخاب کنید.
شناختی
به بیمار کمک می‌کند تا الگوهای غذایی خود را به حالت عادی در بیاورد و افکار و رفتارهای ناسالم و منفی را تشخیص داده و آنان را با رفتارها و افکار مثبت و سالم جایگزین کند.
داروی ضد افسردگی
داروهای ضد افسردگی هنگامی که به همراه روان درمانی مورد استفاده قرار گیرند، می‌توانند به کاهش علائم پرخوری عصبی کمک کنند.
تنها داروی ضد افسردگی که توسط سازمان و غذا دارو (FDA) برای درمان پرخوری عصبی مورد تایید قرار گرفته «فلوکستین (Fluoxetine)» است.
فلوکستین نوعی مهارکننده بازجذب سروتونین است که حتی زمانی که افسردگی ندارید هم می‌تواند به شما کمک کند. با این حال، این دارو دارای برچسب هشدار جعبه سیاه است و مصرف آن تنها زیر نظر پزشک توصیه می‌شود.
رژیم غذایی مناسب
متخصصان تغذیه می‌توانند رژیم غذایی خاصی را به بیمار توصیه کنند که بتواند به آنان کمک کند. این رژیم غذایی می تواند به بیماران کمک کند به عادات غذایی سالم دست یافته و در ضمن از گرسنگی و هوس شدید نسبت به غذاهای ناسالم جلوگیری کنند. برای غلبه بر پرخوری عصبی خورد و خوراک منظم و محدود نکردن مصرف مواد غذایی اهمیت زیادی دارد.
نیاز به بستری شدن
پرخوری عصبی معمولا می‌تواند بدون بستری شدن در بیمارستان نیز معالجه شود. اما در صورتی که علائم بیماری شدید بوده و عوارض آن هم جدی باشند، ممکن است که بیمار به بستری شدن نیاز داشته باشد.
در همین حال در روش‌های درمانی اختلال خورد و خوراک به جای بستری شدن ممکن است نیاز باشد بیمار فقط به صورت روزانه در بیمارستان یا مراکز درمانی مداوا شود.
سختی های درمان پرخوری عصبی
در حالی که اکثر بیماران مبتلا به پرخوری عصبی کاملا بهبود پیدا می‌کنند، اما علائم آن در برخی بیماران هیچ وقت از بین نمی‌رود. ممکن است دوره‌های پرخوری شدید و دفع غذا بسته به شرایط زندگی فرد مانند دوره‌های پراسترس بروز پیدا کرده و دوباره نهان شوند.
مطالعه بیشتر:
کمبود سلنیوم
بهترین زمان مصرف قرص مولتی ویتامین
بهترین میوه‌ها برای کم خونی