دروازه‌بان نقش اصلی در حفظ دروازه و تعیین نتیجه بازی دارد و توانایی‌های فنی و تکتیکی آن‌ها می‌تواند تاثیر زیادی بر عملکرد سایر بازیکن ها داشته باشد. این امر موجب شده تا دروازه‌بانان به عنوان یکی از مهمترین اعضای تیم شناخته شوند و نقش آموزش دروازه‌بانی صحیح و اصولی نیز به همان اندازه با اهمیت گردیده است.
از جمله ویژگی‌های مهم یک دروازه‌بان می توان به توانایی پاسخگویی سریع به حرکات، داشتن تکنیک‌های صحیح در زمینه دریافت توپ‌ها، توانایی تحلیل و پیش‌بینی، ایجاد روحیه و اعتماد به نفس در تیم و همچنین ایجاد انگیزه برای سایر هم تیمی‌ها اشاره نمود.به طور کلی، دروازه‌بانان نقش بسیار مهمی در ایجاد تعادل و پایداری تیم‌های فوتبال دارند و آموزش صحیح و اصولی دروازه‌بانی لازمه ی موفقیت در این حوزه است. از همین روی قصد داریم در این مقاله، به بررسی مهارتهای پایه دروازه‌بانی و حرکت های پایه از دیدگاه مجتبی افشاری، مربی دروازه‌بانی با مدرک مربی گری level 1 و B آسیا بپردازیم.
مهارتهای پایه دروازه‌بانی
از دیدگاه مجتبی افشاری، در بحث مهارتهای پایه‌ی دروازه‌بانی، اولین مطلبی که یک دروازه‌بان باید به درستی آن را یاد بگیرد، بحث استقرار است. استقرار یا گارد گرفتن به‌معنای این است که دروازه‌بان در مناطق مختلفی که توپ وجود دارد، چگونه باید بایستد و شکل بدن و زاویه نگاهش به چه صورت باشد.
به‌طور مثال برای دریافت شوت از پشت محوطه، پای دروازه‌بان باید به اندازه عرض شانه باز باشد، بر نوک پنجه پا که اصطلاحاً به آن سینه پا گفته می شود، بایستد. زانوها را کمی خم نموده، سینه به سمت جلو، دستان باز و کف دست به سمت روبه‌رو باشد.
در استقرار برای ارسال های از کنار مانند کرنر، دروازه‌بان (برای ارسال‌های درون‌گرا) باید پاها را کاملاً جمع نموده و آماده گام زدن باشد. زانوها به‌هیچ‌عنوان خم نباشند و در حالت نسبتاً صاف قرار بگیرند. بدن به صورت نیم تیغ چهل پنج درجه قرار بگیرد که بتواند کل فضا با دید وسیع را پوشش دهد.
حرکت های پایه در آموزش دروازه‌بانی
به گفته ی این مربی رسمی فوتبال، تمرینات دروازه‌بانی بر ۶ حرکت مادر (اصلی و پایه) استوار است. اولین حرکت مادر، توانایی کار با پا است یعنی این که دروازه‌بان باید بتواند با هر دو پا ضربه بزند و پاس های کوتاه و بلند ارسال کند.
دریافت نوع یک یا اسکوپ، دریافت نوع دو یا کوپ، دریافت نوع سه یا همان W، دايوهای روی زمين، افت های نزدیک و دایوهای نیمه نیز از تمرین های اصلی و مادر هستند که باید در تمرینات روزانه یک دروازه‌بان گنجانده شود. (برای مشاهده رایگان ویدیو حرکتهای پایه دروازه‌بانی که در اینجا قید شد می توانید به پیج اینستاگرامی مجتبی افشاری مراجعه نمایید).
این حرکات نه تنها در تمرین های روزانه، بلکه در گرم کردن نیز باید بکار گرفته شوند به طوری که ملکه ذهن دروازه‌بان شود. هر چقدر این تمرینات بهتر و با کیفیت بیشتر انجام شود، میزان اشتباهات دروازه‌بان در بازی های رسمی کمتر می شود.
همانطور که گفته شد، در تمامی تمرین‌ها برای حفظ آمادگی دروازه‌بان باید از این تمرینات پایه استفاده شود. این تمرینات هم به دروازه‌بان اعتمادبنفس لازم را می دهد و هم میزان استرس او را در روز مسابقه کم می‌کند. البته آمادگی و تبحر در این آموزش ها بستگی به نوع تمرین هم دارد و تمرین باکیفیت متفاوت از یک تمرین بی کیفیت و ضعیف است.
سرعت برای دروازه‌بان به چه معناست؟
مفهوم سرعت در فوتبال و سرعت در دروازه‌بانی متفاوت است. از نظر افشاری، سرعت برای یک دروازه‌بان به دو بخش تقسیم می شود. یکی سرعت تحلیل و آنالیز توپ و شرایط بازی و دومی سرعت تصمیم‌گیری است. یعنی این که دروازه‌بان نسبت به زاویه و شدت توپ، بتواند به سرعت بهترین تکنیک را در لحظه انتخاب کند. سرعت گام زدن، سرعت حرکت به سمت توپ، سرعت حرکت با و بدون توپ نیز حائز اهمیت هستند.
یک دروازبان خوب علاوه بر این‌که باید دریافت‌های خوبی داشته باشد (یعنی تکنیک دست خیلی خوبی داشته باشد) باید بتواند مانند یک بازیکن قوی، هم خوب توپ را کنترل کند و هم خوب پاس بدهد. کلیه این موارد با تمرین اصولی و تکرار بدست می آید.
چرا آموزش صحیح و اصولی در آموزش دروازه‌بانی مهم است؟
آموزش صحیح و استاندارد توسط یک مربی اهمیت بسیار زیادی دارد و می‌تواند به بهبود عملکرد و ارتقاء توانایی‌های دروازه‌بان کمک شایانی نماید. برخی از دلایل اهمیت آموزش صحیح و اصولی توسط یک مربی دروازه‌بانی عبارتند از:
1. توسعه مهارتهای تکنیکال: یک مربی مجرب می‌تواند به دروازه‌بان کمک کند تا مهارتهای تکنیکی خود را بهبود بخشد، از جمله نحوه ی دریافت توپ، خروج از دروازه و غیره.
2. افزایش توانایی تصمیم‌گیری: مربی می‌تواند به دروازه‌بان کمک کند تا در شرایط مختلف با توجه به آنالیز و تحلیل مناسب، بهترین تصمیم‌ها را بگیرد و بهترین عملکرد را ارائه دهد.
3. افزایش اعتماد به نفس: آموزش صحیح توسط یک مربی می‌تواند باعث افزایش اعتماد به نفس در دروازه‌بان شود و او را برای مواجهه با فشارهای بازی آماده کند.
4. ایجاد انگیزه و تعهد: مربی می‌تواند با ارائه آموزش‌های مناسب، انگیزه و تعهد در دروازه‌بان را تقویت کند و او را به بهبود مستمر توانایی‌های خود تشویق کند.
از یک مربی دروازه‌بانی چه انتظاراتی می رود؟
پیش از همه، یک مربی می‌بایست دارای مدرک مربی‌گری آسیا (AFC) باشد و سابقه بازی در تیم‌های متعددی داشته باشد تا بتواند آموزش های اصولی و صحیحی ارایه نماید. یک مربی باید با صبر و حوصله به آموزش بپردازد و به آن اهمیت دهد چراکه فراگیری نکات گلری توسط دروازه‌بانان نیازمند صرف زمان زیاد می‌باشد. علاوه بر آن از یک مربی دروازه‌بانی انتظار می‌رود ویژگی های زیر را داشته باشد:
1. آشنایی کامل با تکنیک‌ها و استراتژی‌های دروازه‌بانی: مربی باید توانایی آموزش تکنیک‌های اساسی و پیشرفته دروازه‌بانی را داشته باشد و به بازیکنان خود کمک کند تا مهارتهای خود را بهبود بخشند.
2. توانایی تحلیل بازیکنان: مربی باید بتواند بازیکنان خود را به خوبی تحلیل کند و نقاط قوت و ضعف آن‌ها را شناسایی کرده و برای بهبود آن‌ها برنامه‌های مناسبی ارائه دهد.
3. ایجاد برنامه‌های آموزشی منطبق با نیازهای تیم: مربی باید برنامه‌های آموزشی مناسبی برای توسعه مهارت‌ها و تاکتیک‌های دروازه‌بانان تیم تهیه نماید.
4. ارتباط موثر با بازیکنان: مربی باید توانایی برقراری ارتباط موثر با بازیکنان خود را داشته باشد تا بتواند سطح بازی آن‌ها را ارتقا دهد و از آن‌ها حمایت کند.
5. ایجاد محیطی مثبت و انگیزشی: مربی باید بتواند محیطی مثبت و انگیزشی برای بازیکنان خود ایجاد کند تا آن‌ها بتوانند بهترین عملکرد خود را ارائه دهند.
با توجه به این انتظارات، یک مربی دروازه‌بانی باید از تخصص، تجربه و تعهد لازم برای بهبود عملکرد و توانایی‌های دروازه‌بانان تحت تعلیم خود، برخوردار باشد.
جمع بندی
آموزش دروازه بانی به عنوان یکی از مهمترین جنبه‌های فوتبال، شامل آموزش تکنیک‌ها، تاکتیک‌ها و مهارتهای لازم برای انجام وظایف دروازه بانی در زمین است. این آموزش شامل تمریناتی برای بهبود تکنیک‌های نگهداری توپ، خروج از دروازه، پاس دادن، تعقیب توپ و تصمیم‌گیری سریع و صحیح در شرایط مختلف بازی می‌شود. همچنین، آموزش دروازه بانی باید شامل تمرینات روانی و فیزیکی نیز باشد تا بازیکنان برای مواجهه با فشارهای بازی و بهبود توانایی‌های جسمانی خود آماده شوند. این آموزش‌ها با هدف افزایش قدرت، تمرکز، انعطاف‌پذیری و تصمیم‌گیری سریع دروازه بانان انجام می‌شود تا آن‌ها بتوانند بهترین عملکرد خود را در زمین نشان دهند و تیم خود را از گلزنی‌های حریفان محافظت کنند.