آنچه در این مقاله می‌خوانید
در دنیای ماشینی و پرفعالیت امروزی و مکمل های ورزشی که اغلب مصرف آنها نسبت به این حجم از فعالیت بی‌نتیجه است، آب چغندر یکی از معدود ماده‌های خوراکی است که شواهد اثبات شده‌ی علمی در مورد اثربخشی آن در دنیای واقعی وجود دارد.
آب چغندر در درجه اول سبب کارآمدتر کردن تمرینات استقامتی (به عنوان مثال، مصرف اکسیژن کمتر در یک بازده‌ی زمانی طولانی مدت) و همچنین برای کاهش فشار خون استراحت می‌شود. اما یکی دیگر از تحقیقات بسیار جالب توجه که دانشمندان کشف نتایج آنها را یک دست‌آورد تلقی می‌کنند، اثرات آب چغندر بر مغز انسان است.
تأثیر آب چغندر بر مغز
مطالعه‌ی جدیدی توسط محققان دانشگاه ویک فارست، منتشر شده در مجله ژئونتولوژی: علوم پزشکی، برخی از نکات جالب توجه را ارائه می دهد که یکی از آنها عبارتند از: نوشیدن یک لیوان آب چغندر به‌طور روزانه یک ساعت قبل از ورزش می‌تواند تغییرات مهم و مفیدی در عملکرد و روند پیری مغز ایجاد کند.
ماده‌ی اصلی تشکیل دهنده‌ی آب چغندر نیترات است که در بدن به نیتریت و پس از آن به نیتریک اکسید تبدیل می شود. این ماده تأثیرات بسیار زیادی بر روی قابلیت ارتجاعی عروق خونیتان دارد و باعث شل‌شدگی و انبساط آنها می‌گردد. باوجود این شواهد و همچین سایر تحقیقات قبلی نشان می‌دهند که آب چغندر می تواند مقدار اکسیژنی که به مغزتان می‌رسد را افزایش دهد و حتی می‌تواند به‌طور موثری برخی از جوانب عملکردی-شناختی مغز را تقویت کند، مانند زمان عکس‌العمل، حتی در زمانی که احساس خستگی می‌کنید.
اثرات ترکیب ورزش با نوشیدن آب چغندر
در مطالعه جدیدی، اثرات ترکیب ورزش با نوشیدن آب چغندر بررسی شده است. گروهی از 26 مرد که همگی پشت‌میز نشین بودند، با میانگین سنی 65 سال به هر یک از آنها شش هفته تمرین همراه با نوشیدن میزان معینی از آب چغندر به‌طور روزانه اختصاص داده شد. همه مردان دارای فشار خون بالا بودند. نتیجه‌ی آزمایش بسیار خوشایند بود به طوریکه مشخص شد که آنها از اثرات آب چغندر بر روی عروق خونی‌شان بهره‌مند شده بودند.
بهترین و مفید‌ترین نوع آن
بهترین و مفید‌ترین شکل این نوشیدنی نوع ورزشی آن است، به این صورت که هر لیوان از آب چغندر حاوی 560میلی‌گرم در هر 70میلی‌لیتر نیترات باشد. یعنی در هر بطری(2.4اونس) نتیرات وجود داشت. همه‌ی محلول‌ها دقیقاً مشابه هم بود با این تفاوت که نتیرات از آنها حذف شده بود.
آنها هر روز یک لیوان از محلول‌ها را مصرف می‌کردند، در روزهایی که تمرین ورزشی داشتند دقیقاً یک ساعت قبل از تمرین‌شان. برنامه تمرینات بسیار ساده بود. شركت كنندگان سه بار در یک هفته در طول شش هفته، هر بار به مدت 50دقیقه تمرین می‌کردند. در هر جلسه تمرینات با شدت تمرین با مقیاس بورگ به اندازه‌ی درجه‌ی 12 و 13 انجام می‌گرفتند.(13″تا حدودي سخت”) بود.
برای محققان علاقمند به نوروپلاستی که بع معنی توانایی مغز برای ایجاد ارتباطات و بازسازی خود در پاسخ به محرک‌های متنوع و تازه، در واقع نوروپلاستی‌سيتی خاصیتی از مغز است که مرتبط با تغييرات ساختاری و عملکردی در مغز می باشد که از طريق آموزش و تجربه ايجاد می‌شود. طبق قانون هب سلول‌هایی که با هم فعال می‌شود، مسير قويی‌تری را ايجاد میکند و هر چه قدر بيشتر تکرار شوند ارتباطات پايدارتری تشکيل می‌دهند.
هر چه قدرت تحريکات اوليه از لحاظ حسی غنی‌تر باشد و تجارب متنوع‌تر باشند، روند پلاستی‌سیتی مغزی بيشتر صورت می‌‌گيرد و اين روند اگر تکرار شود حتی می‌تواند ساختار شيميايی ژن را تغيير دهد و در قالب تجارب اجتماعی با سطح بالاتر و از طريق بروز ژن خود را نشان دهد.
ظهور این نظریه که برخی از مشکلات فیزیکی وابسته به افزایش سن فقط مربوط به مشکلات قابل مشاهده‌ای مانند تحلیل عضلانی یا برهم خوردن تناسب‌اندام نیست و ممکن است مشکلات “نهفته‌ای” هم در سیستم عصبی مرکزی بوجود آید، جالب بود. برای بررسی این امکان، دانشمندان از تصویربرداری رزونانس مغناطیس عملکردی (fMRI) در قبل و بعد مطالعه استفاده کردند، آنها به دنبال ارتباطی بین مناطق مختلف مغز بودند.
نوشیدن میزان معینی در روز از این نوشیدنی استقامت افزا، همراه با انجام تمرینات ورزشی، قابلیت ارتجاعی مغز را افزایش می‌دهد (اصطلاحاً ذهن را تازه میکند و قابلیت و سرعت پردازش اطلاعات بیشتر می‌شود)
نتایج تحقیقات چه می‌گویند؟
بر اساس همین مطالعات، یعنی مطالعات ویک فارست، تفاوت‌های قابل مشاهده‌ای در “شبکه‌های عملکردی مغزی”بین افراد مسن‌تر با توجه سطح فعالیت آنها وجود دارد. آن دسته از افرادی که توانسته بودند به‌خوبی از مطالعات بیرون بیایند،”تطابق اجتماعی” بهتری داشتند.(یعنی، نورونهای عصبی در یک ناحیه عملکردی از مغزشان عمدتا ارتباط مستقیم با نورونهای داخل دیگر نواحی عملکردی آنها برقرار می‌کنند.).
به عنوان مثال وقتی فردی حرکت جدیدی مانند بالانس زدن را فرا می‌گیرد، این نشان دهنده‌ی تغییری در مغز وی است.(فعال شدن ناحیه‌ی عملکردی مخصوص به تمرینات ورزشی در مغز) یعنی راه‌های عصبی‌ای ایجاد شده که به بدن وی در مورد چگونگی انجام این مرحله دستور می‌دهد. همانطور فراموشی یک حرکت یا یک حرف که نشان دهنده‌ی قطع آن مسیرهای عصبی است. بنابراین هرچه تجربه و تعامل اجتماعی به هر شیوه بیشتر باشد ارتباطات نیز بیشتر است، بخصوص بین نواحی مختلف عملکردی مغز. این موضوع ربطی به سن ندارد.
از سوی دیگر، افرادی که اختلالات رفتاری داشتند، نورونهای عصبی یک بخش عملکردی در مغزشان تمایل داشتند تا “ارتباطات ثانویه” بیشتری برقرار کنند. یعنی مناطق عملکردی مغز، تنها با نواحی تعادل و بخش خود نظارتی مغز ارتباط دارند و در مرحله‌ی بعدی با منطقه‌ی عملکردی دیگری از مغز ارتباط برقرار می‌کنند.
دانستن مفهوم این موضوع در این موقعیت شاید کمی دشوار بنظر برسد اما این نکته اهمیت دارد که می‌توانید با بررسی مغز افراد بگویید دقیقا چه تفاوتی بین بزرگسالان فعال در اجتماع و آن دسته از بزرگسالانی که دارای اختلال در عملکرد هستند، وجود دارد.
تاثیر انجام شش هفته تمرین و نوشیدن آب چغندر چیست؟
این عمل سبب بهبود تطابق اجتماعی افراد هر دو گروه مورد مطالعه شد با این تفاوت که تطابق اجتماعی گروهی که هردو عمل را با هم انجام می‌داد به صورت معنا‌داری بیشتر ارتقاء یافت.
دیدگاه دانشمندان براساس تحقیقات صورت گرفته این است که نوشیدن آب چغندر به این معنی است که نیترات زیادی به درون بدن شما وارد شده است، سپس به نیترات تبدیل شده و در سیستم گردش خون به جریان می یابد. گام نهایی تبدیل نیتریت به اکسید نیتریک است، به نظر می رسد در شرایط کاهش اکسیژن در هنگام فعالیت ورزشی( همانطور که کمبود اکسیژن در طول تمرین شدید استقامتی ایجاد می شود.
بنابراین در طول تمرینات، بخش‌های مختلف مغز( لابه‌لای سایر نواحی مختلف) از کمبود اکسیژن رنج می‌برند، اینجاست که مقداری از نیتریت وارد شده به بدن توسط آب چغندر به نیتریک اکسید تبدیل می‌شود، که به نوبه خود به شل و منبسط شدن عروق خونیتان کمک می کند تا خونی غنی از اکسیژن برای آن بخش‌ها فراهم کند.
بنابراین آیا لازم است تا عجله کنیم و سریعا به مغازه برویم و آب چغندر تهیه کنیم؟
اینکه چه چیزی بخوریم بستگی به شرایط خودمان دارد و شاید برخی از ما اصلاً با این خوراکی خوشمزه سازگاری نداشته باشیم و چه بسا آلرژی نیز به آن داشته باشیم. اما اینکه آب چغندر به بهبود سلامت قلب و استقامت تنفسی مان کمک میکند و همچنین دارای تاثیرات مفیدی است می‌تواند نکته‌ی قابل توجهی باشد که این خوراکی حاوی نیترات و سایر مواد غذایی دارای نیترات یعنی سبزیجاتی مثل اسفناج را وارد رژیم غذایی‌مان کنیم.
شاید بپرسید آیا این تاثیری هم دارد؟ باید بگوییم این جمله که با خوردن حتی نصف لیوان از این نوشیدنی نیز قبل از فعالیت ورزشی استقامتی مانند دو می‌تواند سبب تقویت استقامت و قدرت‌تان شود، گفته‌ای چندان معتبر نیست که بخواهید روی آن حساب باز کنید. اما اگر اهدافی مانند تامین سلامت‌تان دارید یک رژیم‌غذایی مناسب و متعادل شامل مواد غذایی سرشار از نیترات می‌تواند کمک‌تان کند. این گفته منطقی‌تر به نظر می‌رسد.
در آخر پس از مطالعه و دانستن تمام این تحقیقات، می‌توان تنها یک نتیجه را به طور 100% قطعی پذیرفت. آن‌هم اینست که آن غذا یا ماده‌ی خوراکی که باب میل شما باشد و بصورتی که شما دوست دارید تبخ و تهیه شده باشد، مانند کسانی که چغندر پخته(لبو) دوست دارند، می‌تواند فواید بیشتری برای بدن‌تان داشته باشد. غذا را جوری که دوست دارید میل کنید، بدون اهمیت دادن به اینکه تحقیقات و پژوهش‌ها چه می‌گویند. هم خوشمزه است هم مفید.
تهیه و ترجمه: diet.com