خانواده یکی از مهم‌ترین نهاد‌های اجتماعی است که حفظ آرامش و تحکیم روابط اعضای آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مشاوره خانواده نقش مهمی در استحکام بنیان این نهاد، استوار کردن پیوند میان افراد یک خانواده و رشد و پیشرفت آن‌ها دارد. با این حال گاهی مشاوره خانواده می‌تواند ویرانگر باشد و خود موجب بیشترین آسیب به روابط اعضای خانواده یا یک فرد از خانواده شود.
یک مشاور خانواده خوب چه ويژگی‌هایی دارد؟
چه خصوصیاتی در یک مشاوره خانواده می‌تواند ویرانگر باشد؟ در صورت مشاهده چه رفتارها و برخوردهایی، بهتر است جلسات مشاوره خود را به اتمام برسانید و سراغ مشاور دیگری بروید؟
ویژگی‌های یک مشاور خانواده بد
مشاوره اگر به درستی انجام شود، پتانسیل زیادی برای راهنمایی و حل مشکلات مراجعان دارد. یک مشاور خوب، فضای امنی را برای شما فراهم می‌کند تا احساسات، افکار منفی و ترس‌های خود را به اشتراک بگذارید.
در مقابل، یک مشاور بد به شما احساس درک نشدن و ناامنی را منتقل می‌کند. هیچکس نمی‌خواهد زمان و سرمایه خود را هدر بدهد. یک مشاور بد علاوه بر تلف کردن زمان و پول، تأثیرات بدی بر روابط خانواده و اعضای آن می‌گذارد. اگر در جلسات اول مشاوره با این ویژگی‌ها روبه‌رو شدید، بهتر است برای ادامه مشاوره تجدید نظر کنید.
برخی از ویژگی‌های یک مشاور بد خانواده عبارت است از:
ارائه نظرات شخصی به جای روش علمی
روش درمان یک مشاور بر اساس متدهای علمی و آزمایش شده است. مشاوری که تلاش می‌کند با نظرات شخصی و عقاید خود شما را راهنمایی کند، چندان اعتباری ندارد. یکی از باورهای مهم در مشاوره این است که مشاور نباید جهان بینی خود را به مراجعان خود تحمیل کند. جهان بینی یک فرد شامل ارزش‌ها، باورها و نگرش او به زندگی است که برای بسیاری از افراد منحصر به فرد است.
اگر از مشاور روانشناس خانواده نظر بخواهید، ایرادی ندارد که افکار خود را با شما به اشتراک بگذارد، اما نمی‌تواند بگوید که چکار کنید. هدف مشاوره این است که به شما کمک کند تا خودتان بهترین تصمیم را بگیرید. هنگامی که مشاور راه را به شما نشان دهد، این هدف دیگر معنایی ندارد.
یک مشاور خوب باورهای مذهبی یا عقاید شخصی خود را به شما تحمیل نمی‌کند. همچنین اصراری ندارد که به مسائل از دید او نگاه کنید. اگر مشاوری این خصوصیات را دارد، به این معناست که نگرش اشتباهی در مورد مشاوره دارد.
داشتن یک دید محدود
یک مشاور بد، به شما این احساس را می‌دهد که تنها یک راه برای مسئله وجود دارد و آن راهی است که او می‌گوید. این درمانگران اهداف درمانی و شیوه زندگی را به شما تحمیل می‌کنند.
مشاوری که دید محدودی دارد و نمی‌تواند به طور جامع به یک مسئله نگاه کند، مشاور خوبی نیست. یک درمانگر خوب به شما کمک می‌کند از زوایای مختلف مسئله را بررسی کنید و راه های متفاوت رشد و بهبودی را در نظر بگیرید.
در نظر نگرفتن تفاوت‌ها از خصوصیات مشاور خانواده بد است!
یکی از تکنیک های مشاوره این است که انسان‌ها با یکدیگر متفاوت اند و حتی با وجود مشکلات یکسان، شیوه مشاوره برای هر فردی متفاوت است. محیط خانوادگی، تیپ‌های شخصیتی، تجربیات و عوامل متعدد دیگری در شکل‌گیری شخصیت هر فرد نقش دارند؛ بنابراین حتی در شرایط یکسان نیز نمی‌توان شیوه درمان مشابهی را اتخاذ کرد.
یک مشاور بد بدون در نظر گرفتن تفاوت های فردی و تجربیات شخصی، با توجه به یک وضعیت یکسان به افراد مشاوره می‌دهد. این در حالی است که عوامل منجر به یک وضعیت یکسان در هر فردی متفاوت اند و ابتدا باید ریشه مشکل شناسایی شود. برای مثال افراد بسیاری ممکن است با اختلافات خانوادگی درگیر باشند، اما ریشه این اختلافات در هر خانواده متفاوت است.
آشنایی نداشتن با نسل جوان
ارتباط گرفتن با نسل جوان یکی از چالش‌های این عصر است. نسل امروز که به نسل Z معروف است نگاه متفاوتی در مقایسه با نسل پیشین به دنیای پیرامون خود دارند. از ویژگی‌های این نسل می‌توان به
- صبر و تحمل پایین
- انتظارات زیاد
- نگاه منتقدانه
- و نیاز آن‌ها به تأیید
اشاره کرد.
هنگامی که یک مشاور خانواده به خصوصیات این نسل آگاه نباشد و شناختی از آن‌ها نداشته داشته باشد، نمی‌تواند برای مراجع خود مفید باشد. یک مشاور بد با دید سنتی و قدیمی و بدون توجه به نیازهای نسل جدید و تفاوت‌های آن با نسل پیشین مشاوره می‌دهد. ارائه جملاتی از قبیل «در زمان ما این‌گونه نبود» یا «نسل ما چنین چیزهایی را برنمی‌تابید» به نسل جوان کمکی نمی‌کند.
این موضوع سبب می‌شود که بین مراجع نوجوان و مشاور ارتباط عمیقی شکل نگیرد و مراجع احساس درک نشدن داشته باشد. این شکاف بین مراجع و درمانگر ادامه جلسات را با مشکل رو به رو می‌کند.
چالش‌ها و مسائلی که نسل جوان با آن روبه‌رو است با مسائل نسل‌های پیشین متفاوت است. یک مشاور باید بتواند کشمکش های این نسل را درک کند و آن را کم اهمیت نشمارد.
استفاده از تجربیات فردی برای راهنمایی مراجع از دیگر کارهایی است که یک مشاور بد انجام می‌دهد. نسلی که در عصر دیجیتال متولد شده و رشد کرده است نمی‌تواند با تجربیات نسل‌های پیش از خود با مشکلات زندگی مدرن رو به رو شود. علاوه‌برآن به دلیل تفاوت‌های شخصیتی، تجربیات فردی نمی‌تواند روش مناسبی برای مشاوره باشد.
تحمیل اعتقادات مذهبی بدترین کار مشاور خانواده است!
مشاوران باید به باورهای مذهبی، سیاسی و اجتماعی شما احترام بگذارند. این به این معناست که حتی در مواردی که اعتقاد مشاور با مراجع در تضاد است، مشاور نظر خود را تحمیل نکند.
تحمیل اعتقادات و دیدگاه‌های مذهبی از دیگر مواردی است که یک مشاور بد انجام می‌دهد. درمانگری که اعتقادات خود را تحمیل کند در عمل نتیجه معکوس می‌گیرد. اگر مراجع به دنبال راهنمایی اعتقادی نباشد، عمل مشاور تنها باعث برخورد شدید مراجع و رهاکردن جلسات می‌شود.
یک مشاور خوب اعتقادات را وارد فرایند مشاوره می‌کند که تأثیر مهمی در مشاوره داشته باشد. این فضا باید با اجازه خود مراجع فراهم شود.
در پایان
یک مشاور خانواده خوب می‌تواند اختلافات خانوادگی، عدم تفاهم بین نسل‌های پیشین و نسل جوان و مسائل و درگیری‌های نسل جدید را به‌خوبی حل کند. در مقابل، یک مشاور بد به طور ناخواسته مشکلات بیشتری ایجاد می‌کند. به جز مواردی که گفته شد، ویژگی‌های دیگری وجود دارد که نشان می‌دهد با یک مشاور بد رو به رو هستید. قضاوت شدن در جلسات توسط مشاور، زیاد صحبت کردن از خود و به اشتراک گذاشتن گفته‌های شما با دیگران از دیگر ویژگی‌های یک مشاور بد است. به این لیست اجبار مراجع به افشای اسرار خود یا تلاش برای بیش از حد نزدیک شدن به او را نیز اضافه کنید.
پس پیش از شروع جلسات از طریق مطالعه نظرت دیگران، میزان سابقه کاری متخصص و موارد مشابه از کیفیت جلسه مشاوره خانواده اطمینان حاصل نمایید.