در تمام عمر وزن بدن روی اسکلتی از جنس استخوان استوار شده است. استخوان‌های متشکل از رسوب کلسیم که با افزایش سن کاهش تراکم و اصطلاحا پوکی استخوان را تجربه می‌کنند. واضح است که این کاهش تراکم می‌تواند سبب شکنندگی استخوان شود و نیاز به ترمیم را روزبه‌روز افزایش دهد. شاید تصور کنید که ترمیم بافت استخوانی فقط مختص زمانی است که شکستگی‌های عمیق در استخوان ایجاد می‌شود. اما در واقع در تمام عمر با هر حرکت و برخورد خفیف، صدها ترک نازک در استخوان ایجاد شده و بدون اینکه فرد متوجه شود ترمیم می‌شوند.
در کنار هزاران بیماری که فرد را در سنین سالمندی تهدید می‌کنند، بیماری استخوانی پاژه نیز قدرت و استحکام استخوان را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد. این بیماری باعث بزرگ شدن، بد فرمی و کج و معوجی استخوان به خصوص در بخش محوری (لگن، جمجمه، ستون فقرات) می‌شود. طبق آمار حدود ۸ درصد از مردان و ۵ درصد از زنان در طول ۸۰ سال زندگی خود دچار بیماری استخوانی پاژه می‌شوند. اگر سالمندی دچار این بیماری را در نزدیکی خود دارید این نوشته از سلامت اول می‌تواند برایتان مفید و موثر واقع شود. با ما همراه باشید.
علائم پاژه استخوانی چیست
به طور معمول علائم پاژه استخوانی در اوایل بیماری قابل تشخیص نیست. در طی زمان افرادی که دچار مشکلات دیگر می‌شوند، آزمایش خون یا عکسبرداری با اشعه ایکس از استخوان را انجام می‌دهند و متوجه می‌شوند که به بیماری استخوانی پاژه ابتلا پیدا کرده‌اند. اما این علائم پاژه استخوانی نیز در سالمندان مبتلا مشهود است:
- احساس درد مزمن، مداوم و کلافه کننده در استخوان‌ها به طوری‌که درد در استخوان‌ها حرکت می‌کند.
- آرتریت یا تحلیل غضروف مفاصل
- کاهش تراکم و شکنندگی استخوان به طوری‌که با کوچکترین ضربه استخوان می‌شکند.
- بی حسی و احساس سوزن‌سوزن شدن در اعضای حرکتی بدن چون دست و پا
- دفرمه شدن استخوان‌ها در موضع آسیب از جمله پرانتزی شدن شکل استخوان‌ها
- کاهش قدرت ترمیم بافت استخوانی آسیب دیده
- اختلال در حرکت و برقراری تعادل
- اختلال در استخوان گیجگاهی جمجمه که مسئول فعالیت شنوایی است. (در بیماری پاژه استخوان جمجمه)
- سردرد
- انحنای غیر طبیعی ستون فقرات و حالت کمانی استخوان
انواع پاژه استخوانی
به طور کلی پاژه نوعی بیماری پیش رونده استخوانی است که سرعت تخریب سلول‌های استخوانی به وسیله استئوکلاست‌ها را افزایش می‌دهد. وقتی این سلول‌ها بیش از حد طبیعی بزرگ و فعال می‌شوند، روند تخریب به طور شدیدتر و سریعتری اتفاق می‌افتد و اگرچه ترمیم انجام می‌شود، اما بافت ترمیم شده استحکام لازم را ندارد.
چرا که ترمیم به صورت سریع و بی کیفیت انجام می‌شود و مقاومت لازم را به استخوان نمی‌دهد. بیماری پاژه یا استئیت دفورمانس، در بخش‌هایی از اسکلت محوری و همچنین قسمت‌هایی از اسکلت حرکتی ممکن است ایجاد شود.
از اسکلت محوری جمجمه، ستون مهره‌ها، استخوان لگن و از بخش حرکتی، استخوان‌های ران و ساق پا و بازو مستعد ایجاد ضایعه در اثر انواع پاژه هستند. بیماری پاژه لگن و بیماری پاژه تناسلی، متناسب با موقعیت قرارگیری خود می‌توانند فعالیت ادراری تناسلی را دچار اختلال کنند و حتی پاژه خوش خیم در استخوان جمجمه می‌تواند بینایی و شنوایی سالم را تحت تاثیر قرار دهد. انواع پاژه در استخوان تحت تاثیر عوامل وراثتی (ژنتیکی) و محیطی (چون آلودگی به ویروس) ایجاد می‌شوند که نرمی و شکنندگی استخوان را به همراه دارند.
تشخیص پاژه استخوانی
همانطور که پیش‌تر نیز اشاره شد، بیماری پاژه معمولا خود را به موقع بروز نمی‌دهد و با سیر کند پیش رونده، اثر خود را ابزار می‌کند. اگرچه علائمی که بالاتر به آن پرداختیم راهنمایی جهت تشخیص هستند اما انواع پاژه باید به وسیله روش‌های دقیق تشخیصی بررسی شوند. پیشنهاد می‌شود: پرستاری از سالمند دارای پوکی استخوان
آزمایش خون و ادرار برای سنجش موادی چون کلسیم و فسفاتاز، عکس رادیوگرافی جهت بررسی کلی استخوان و MRI و سی‌تی‌اسکن برای تشخیص دقيقتر بیماری الزامی هستند. همچنین در صورتی که پاژه استخوانی در استخوان جمجمه ایجاد شده باشد، تست سنجش بینایی و شنوایی توصیه می‌شود.
درمان بیماری پاژه استخوان
به طور معمول درمان بیماری پاژه استخوانی با دو روش فیزیوتراپی و دارودرمانی انجام می‌شود. بیشتر افراد برای درمان بیماری پاژه استخوان، تنها به وسیله مسکن‌ها، “علائم و عوارض” بیماری را درمان می‌کنند و با استراحت در دوره حاد بیماری، علائم را بهبود می‌بخشند. قرص‌های مسکن و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، ایبوپروفن و آسپرین، هورمون‌های جنسی زنانه و مردانه، اتیدرونات، داروهای سیتوتوکسیک، کلسی تونین (هورمون تراکم دهنده استخوان)، فلورید و… همه در تسکین درد ناشی از بیماری موثر هستند. پیشنهاد می‌شود: 11 روش موثر برای حفظ تراکم استخوان از کودکی تا سالمندی
استفاده از کمپرس گرم و لامپ‌های گرمایی و همچنین داشتن تشک دارای سفتی مناسب، همه در کاهش علائم و به خصوص درد ناشی از پاژه کمک کننده هستند. در شرایط حاد شکنندگی استخوان‌ها، آتل از استخوان محافظت می‌کند و اگر آسیب مربوط به ناحیه جمجمه و شنوایی باشد، استفاده از سمعک توصیه می‌شود. فیزیوتراپی و تمرین درمانی نیز از روش‌های موثر در درمان بیماری پاژه استخوان محسوب می‌شوند. در مواقعی که درد و علائم بیماری کاهش پیدا کند، فعالیت بدنی آهسته و خفیف چون پیاده روی و شنا می‌تواند کمک کننده باشد. شایان ذکر است که در صورت دفرمه شدن شدید استخوان، جراحی راه حلی کمکی و موثر به شمار می‌رود.