وزن کشی هیدرواستاتیک زیر آب یا آزمایش هیدرواستاتیک، یک روشی از نحوه تخمین توده بدنی (نرخ چربی بدن به عضلات) است. در این روش چگالی کل بدنی با استفاده از اصل جابه‌جایی ارشمیدس اندازه‌گیری می‌شود.
اصل وزن کشی هیدراستاتیک زیر آب از زمان طولانی است که یک استاندارد طلایی برای ارزیابی ترکیب بدنی در نظر گرفته می‌شود. با این حال، روش‌های جدید و پیچیده‌تر شاید باعث منسوخ‌شدن این تکنیک در آینده‌ای نزدیک شوند.
اصول وزن کشی هیدرواستاتیک
وزن‌کشی زیر آب بر پایه اصل ارشمیدس است که در آن نیروی شناوری بر جسم غوطه‌ور برابر با وزن سیالی است که توسط جسم جابه‌جا می‌شود. ما می‌توانیم از این اصل برای تخمین درصد چربی بدن استفاده کنیم؛ چون چگالی توده چربی و توده بدون چربی ثابت است. بافت بدون چربی مانند استخوان و عضله متراکم‌تر از آب است و بافت چربی نیز تراکم کمتری از آب دارد.
چون عضلات غرق می‌شوند و چربی‌ها معلق می‌مانند، یک شخص با چربی بدن بیشتر، وزن کمتری زیر آب خواهد داشت و بیشتر می‌تواند شناور شود. فردی با عضله بیشتر نیز وزن بیشتری زیر آب خواهد داشت.
روش وزن کشی هیدرواستاتیک
وزن کشی هیدرواستاتیک زیر آب یک ابزار اندازه‌گیری بدن است که در آن شخص نخست در خشکی وزن می‌شود و سپس وارد حجم بزرگی از آب می‌شود. در حالی که متقاضی روی یک ترازوی مخصوص وزنی نشسته است، به زیر آب پایین می‌رود و از آنها خواسته می‌شود تا همه هوا را از شش‌هایشان خارج کنند و در حین اندازه‌گیری وزن زیر آب، بدون حرکت باقی بمانند. این روش سه بار تکرار می‌شود و میانگین آن محاسبه می‌شود.
سپس از یک محاسبات ویژه برای تخمین وزن بدون چربی و وزن چربی استفاده می‌شود و مقدار درصد چربی بدن به دست می‌آید. از نظر حجمی، وزن چربی کمتر از عضله است و کیلو به کیلو، چربی و عضله هر کدام حجم ثابتی دارند و مقدار مشخصی آب را جابه‌جا می‌کنند.
دقت وزن کشی هیدرواستاتیک
این روش از تحلیل ترکیب توده بدنی خیلی دقیق در نظر گرفته می‌شود و به منظور قضاوت درباره دقت دیگر متدها به کار گرفته می‌شود. معمولاً این روش ثابت است و می‌تواند به عنوان معیاری برای پیشرفت در نظر گرفته شود. با این حال، شخصی که آزمایش را مدیریت می‌کند نیاز دارد تا اصول را بفهمد و محاسبات را به شکل صحیحی انجام دهد.
یک منبع خطا در آزمایش نیاز به خارج‌کردن همه هوا از شش‌ها در حین وزن‌کردن زیر آب است، چون هر هوای باقی‌مانده در شش‌ها می‌تواند باعث معلق‌ماندن و تحت تأثیر قراردادن نتایج شود. به همین دلیل آزمایش سه بار تکرار می‌شود.
کجا می‌توانیم این آزمایش را انجام دهیم؟
بسیاری از دانشگاه‌ها این آزمایش وزن‌کشی زیر آب را برای هدف تحقیقاتی فراهم آورده‌اند و چندین شرکت نیز این آزمون را به صورت عمومی در دسترس قرار داده‌اند. عدم دسترسی آسان به این آزمایش باعث می‌شود تا استفاده از آن کمتر ایدئال باشد به خصوص از آنجایی که متدهای دیگر اندازه‌گیری به صورت گسترده در دسترس هستند.
دیگر روش‌های اندازه‌گیری چربی بدن
وزن کشی هیدرواستاتیک دقیق در نظر گرفته می‌شود، اما فنّاوری‌های دیگری نیز وجود دارند که به منظور جایگزینی با آنها توسعه یافته‌اند. یکی از آنها باد پاد است (Bod Pod) که از جابه‌جای هوا استفاده می‌کند که شباهت زیادی با وزن‌کشی هیدرواستاتیک دارد که در آن از جابه‌جایی آب استفاده می‌شود. یکی دیگر از روش‌ها سنجش تراکم استخوان (dual energy X-ray absorptiometry) است که محتوای مواد معدنی استخوان و همچنین چربی بدن و عضله را تخمین می‌زند.
نمایشگرهای امپدانس بیوالکتریک چربی بدن را به طور گسترده‌ای برای استفاده خانگی و باشگاه‌های سلامتی اندازه‌گیری می‌کنند. آنها از ولتاژ پایین الکتریکی برای ارزیابی توده بدنی استفاده می‌کنند. با اینحال، این نمایشگرها کمتر از وزن‌کردن هیدرواستاتیک دقیق هستند و به چندین متغیر بستگی دارند. استفاده از کولیس‌های اندازه‌گیری چربی یکی دیگر از روش‌های آسان و در دسترس است.
تهیه و ترجمه: diet.com