سندروم آپالیک یا زندگی نباتی به حالتی گفته می‌شود که فرد بیمار در حالتی بین خواب و بیداری قرار دارد ولی نمی‌تواند نسبت به عوامل محیطی واکنشی نشان دهد. با توجه به وضعیت این بیماران که امکان تغذیه و تحرک ندارند، نحوه مراقبت و نگهداری از آن‌ها اهمیت بسیار زیادی در کم شدن مدت زمان بستری و بهبود حال آن‌ها خواهد داشت. در این مقاله از سایت سلامت اول به نکات مهم در مورد مراقبت و نحوه نگهداری از بیمار با زندگی نباتی می‌پردازیم.
بیمار با زندگی نباتی
زندگی نباتی یا وضعیت غیرهشیار در اثر از دست دادن هوشیاری فرد به وچود می‌آید. در این بیماران ساقه مغزی فعال است اما شخص هیچ گونه عملکرد شناختی نداشته و عملا فاقد هوشیاری و توانایی فکر کردن و پاسخ به محیط اطراف خود می‌باشد.
با توجه به فعالیت ساقه مغز در این افراد، ممکن است دارای علائمی همچون باز کردن چشم‌ها، پلک زدن و حتی اشک ریختن باشند. علاوه بر این بیماران با زندگی نباتی یا غیرهوشیار به خاطر فعالیت محدود مغز در قسمت ساقه مغزی ممکن است ناله کنند، غر بزنند و یا این طور به نظر برسند که لبخند بر لب دارند. این موارد در حالتی رخ می‌دهد که این بیماران فاقد هوشیاری و عواطف بوده و امکان پاسخ به محیط خود را ندارند.
نحوه نگهداری از بیمار زندگی نباتی
با توجه به شرایطی که این بیماران دارند، نحوه نگهداری از آن‌ها بسیار گسترده‌تر از مراقبت از سایر بیماران خواهد بود. در واقع چون این بیماران قادر به تحرک و تغذیه نیستند، باید این مراقبت‌ها را تحت نظر پزشک متخصص برای آن‌ها انجام دهید. در ادامه هر یک از انواع مراقبت‌ها را برای بیماران زندگی نباتی بیان می‌کنیم:
- مراقبت های مربوط به تغذیه بیمار
بیماران سندروم آپالیک چون قادر به تغذیه نیستند، با یکی از روش‌های زیر باید تغذیه شوند:
تغذیه بیماران سندروم غیرهوشیار از طریق وریدی، تزریق سروم‌های مواد غذایی برای تامین مواد مغذی ضروری برای سلامت آن‌ها است. در این روش موادغذایی مورد نیاز بیمار از طریق سیستم وریدی مرکزی بدن به سایر نقاط بدن رسانده می‌شوند.
- تغذیه روده‌ای
با توجه به شرایط بیمار ممکن است پزشک متخصص روش تغذیه روده‌ای را تجویز کند. در این روش که به دو صورت انجام می‌شود، مواد غذایی میکس شده از طریق لوله از مسیر بینی به معده فرستاده می‌شود. روش دوم تغذیه روده‌ای ایجاد شکاف روی معده بیمار است که از طریق همین شکاف بیمار تغذیه می‌شود.
وظیفه پرستار بیمار در توانبخشی بیمار زندگی نباتی
از آن‌جایی که بیمار با زندگی نباتی امکان هرگونه تحرکی را ندارد، مشکلات شدیدی برای او به وجود می‌آید. کوتاه شدن ماهیچه‌ها، خشکی مفاصل و زخم بستر از جمله این مشکلات حرکتی است. برای جلوگیری از ایجاد این مشکلات و عوارض ناشی از بی‌تحرکی باید اقدامات زیر را برای بیمار خود انجام دهید:
هر دو ساعت یک بار عضلات بیمار را ماساژ دهید تا ماهیچه‌ها در اثر تحرک سلامت خودشان را حفظ کنند. علاوه بر این ماساژ دادن عضلات حرکت گردش خون را در بدن افزایش داده و مانع از خشکی اندام‌ها می‌شود.
- پهلو به پهلو کردن بیمار
انسان سالم در حالت خوابیده، هر از گاهی حرکت کرده و از یک پهلو به پهلوی دیگر می‌چرخد. برای جلوگیری از ایجاد زخم بستر، حتما باید حداقل هر 3 ساعت یک بار بیمار را به پهلوی دیگرش بچرخانید.
نکات مهم در مورد مراقبت از بیماران زندگی نباتی
انجام مراقبت‌های مربوط به تغذیه و توانبخشی بیماران زندگی نباتی نیازمند رعایت نکاتی دارد که در ادامه مهم‌ترین موارد آن را بیان می‌کنیم:
- رعایت بهداشت در نگهداری از این بیماران اهمیت زیادی دارد مخصوصا در زمان انجام کارهای مربوط به تغذیه آن‌ها. در صورتی که پزشک روش تغذیه روده‌ای را برای بیمارتان تجویز کرده است، حتما پیش از غذا دادن به او دست‌های خود را با آب و مایع شستشو دهید.
- وضعیت قرار گرفتن بیمار روی تخت در زمان غذا دادن به او اهمیت بسیار زیادی دارد. توجه داشته باشید که در بیمارانی که با روش روده‌ای باید تغذیه کنند پیش از غذا دادن، تخت آن‌ها را در زاویه 45 درجه نسبت به زمین تنظیم کرده تا سر بیمار بالاتر از بدن او قرار بگیرد. توجه داشته باشید که این وضعیت قرار گرفتن تخت باید تا نیم ساعت پس از غذا دادن به این بیماران ادامه داشته باشد.
- صحبت کردن با بیماران زندگی نباتی را فراموش نکنید. شاید بگویید این بیماران که قادر به پاسخگویی نیستند. بله درست است، این بیماران قادر به نشان دادن هیچ گونه واکنشی به محیط خود نیستند اما از محیط اطرف خود را درک کرده و صحبت‌های شما را می‌‌شنوند. صحبت‌های امیدوار کننده شما برای این بیماران حکم تیمار دارد و باعث بهبود در وضعیت آن‌ها خواهد شد.
- علاوه بر مواردی که تا به حال بیان کردیم، توجه به تغییر وزن و بررسی وضعیت ادرار و مدفوع بیماران سندروم آپالیک در روند بهبودی آن‌ها تاثیر بسیار زیادی دارد. گزارش هر گونه تغییر در هر یک از موارد گفته شده به پزشکان مسیر درمان بیمار شما را روشن‌تر خواهد کرد.