یک بیماری ایمنی است که موجب برآمدگی، قرمزی و زبر شدن پوست می شود. این بیماری معمولا بر سطوح آرنج، زانو یا پوست سر تاثیر می گذارد و می تواند در هر نقطه ای از بدن نیز ظاهر شود. برخی افراد معتقدند که پسوریازیس با خارش، سوزش و گزش همراه است. این بیماری با سایر بیماری های دیابت، قلبی-عروقی و افسردگی ارتباط دارد.
در صورت ابتلا به راش پوستی که با داروهای بدون نسخه درمان نمی شود، باید به پزشک مراجعه کنید.
شیوه ابتلا به پسوریازیس:
درحالی که دانشمندان و محققان نمی دانند که چه عواملی باعث بروز این بیماری می شود اما می دانند که سیستم ایمنی و ژنتیک نقش بسزایی در ابتلا به این بیماری دارد. معمولا برخی عوامل باعث تحریک و تشدید بیماری می شود. سلول های پوست در افراد مبتلا به سرعت رشد کرده که این موجب تشکیل ضایعات پسوریازیس می شود.
مردان و زنان به طور مساوی به بیماری پسوریازیس مبتلا می شوند. پسوریازیس در همه گروه های نژادی اتفاق می افتد اما درصد شیوع آن متفاوت است. حدود 1.9 درصد از امریکایی های اهل افریقا و 3.6 درصد از قفقازی ها مبتلا به بیماری پسوریازیس هستند.
این بیماری اغلب در سنین 15 تا 35 سالگی مشاهده می شود اما می تواند در هرسنی نیز ظاهر شود. حدود 10 تا 15 درصد از بیماران قبل از سن 10 سالگی به پسوریازیس مبتلا شده اند. برخی نوزادان و اطفال نیز به این بیماری مبتلا می شوند اگرچه این بیماری در میان نوزادان و اطفال نادر است.
بیماری پسوریازیس واگیردار نیست و به کسی سرایت نمی کند. ضایعات عفونی نیست.
تشخیص پسوریازیس:
هیچ نوع آزمایش خون یا ابزاری برای تشخیص این بیماری وجود ندارد. متخصص پوست یا مراقبین سلامت معمولا پوست آسیب دیده را مورد بررسی قرار داده و به معاینه و تشخیص آن می پردازند. پزشک با برداشتن تکه ای از پوست آسیب دیده (بایوپسی)، آن را زیر میکروسکوپ قرار می دهد و اصطلاحا نمونه برداری می کند. بعد از نمونه برداری، پوست مبتلا به پسوریازیس در مقایسه با پوست مبتلا به اگزما ضخیمتر و قرمز تر می شود.
پزشک سابقه خانوادگی بیمار در ابتلا به بیماری پسوریازیس را مورد بررسی قرار می دهد. به گفته دکتر پاول یاماچی که متخصص پوست در موسسه درماتولوژی و مراقبت از پوست در ایالت سانتا مونیکای کالیفرنیاست، سابقه خانوادگی دلیل ابتلای یک سوم افراد به این بیماری است.
انواع پسوریازیس:
به 5 دسته تقسیم می شود که آگاهی از انواع آن می تواند به تعیین روش های درمان این بیماری کمک کند.
1- پلاکی:
پلاکی شایعترین نوع بیماری پسوریازیس است که با برآمدگی، قرمزی و پر از مواد سفید نقره ای که نشان دهنده سلول های مرده پوست است، ظاهر می شود. این پلاک ها اغلب روی پوست سر، زانو، آرنج و قسمت پایین کمر ظاهر می شوند و غالبا با خارش و درد همراه بوده و ترکیده و خونریزی می کنند.
2- گاتات:
گاتات نوعی پسوریازیس است که به صورت ضایعات نقطه ای و کوچک ظاهر می شود. این نوع پسوریازیس اغلب در کودکی و یا نوجوانی مشاهده می شود و با باکتری استرپتوکوک ارتباط دارد. این بیماری دومین نوع پسوریازیس است که حدود 10 درصد از افراد مبتلا به پسوریازیس گاتات هستند.
3- قرینه:
انواع قرینه این بیماری به صورت ضایعات قرمز رنگ در پشت زانو، زیر بازو و یا در کشاله ران مشاهده می شود و پوست صاف و براق می شود. در بیشتر افراد، این بیماری در نقاط مختلفی از بدن نیز ظاهر می شود.
4- نوع تاول:
این نوع تاول با تاول یا جوش های سفیدرنگ ظاهر می شود که پوست قرمزرنگ، دورتا دور آن را احاطه می کند. تاول ها حاوی گلبول های سفید بوده اما عفونی و واگیردار نیستند. پسوریازیس نوع تاول در هرنقطه ای از بدن ظاهر می شود اما اغلب روی دست یا پاها دیده می شود.
5- اریترودرمیک:
این بیماری اریترودرمیک، نوع شدید پسوریازیس است که منجر به قرمزی شدید پوست در اکثر نقاط بدن می شود. این بیماری موجب خارش و درد شدید شده که نتیجه آن، پوست ورقه ورقه از بدن کنده می شود و اصطلاحا بدن پوسته پوسته می شود. این بیماری بسیار نادر بوده و فقط 3 درصد افراد به این بیماری مبتلا می شوند. این بیماری در افرادی دیده می شود که مبتلا به پسوریازیس پلاکی غیرثابت هستند.
پسوریازیس چه نقاطی را درگیر می کند؟
این بیماری می تواند هر نقطه ای از بدن از جمله پلک، گوش، لب و دهان، نواحی چروکیده پوست، دست و پا و ناخن را مبتلا کند. پوست این نقاط از بدن متفاوت بوده و نیازمند درمان های مختلفی است.
پرتودرمانی یا درمان های موضعی اغلب زمانی بکار می رود که پسوریازیس محدود به یک نقطه خاص از بدن باشد. درصورتی که بیماری پراکنده باشد و یا بشدت بر کیفیت زندگی فرد تاثیر بگذارد، پزشک داروهای خوراکی یا تزریقی را تجویز می کند. صرفنظر از اینکه پسوریازیس چه نقطه ای از بدن را درگیر کرده، درمان های موثری برای این بیماری وجود دارد.
1- پوست سر:
این بیماری پوست سر می تواند بسیار خفیف همراه با فلسی شدن پوست باشد. این بیماری بسیار شدید بوده بطوری که ضایعات ضخیم و خشک، کل پوست سر را در برمی گیرند. این بیماری می تواند به محل رویش موهای روی پیشانی، پشت گردن و اطراف گوش نفوذ کند.
2- صورت:
این نوع از بیماری اغلب بر ابرو، پوست بین بینی و لب بالا، پیشانی و محل رویش مو تاثیر می گذارد. درمان این بیماری حساس که صورت و اطراف صورت را درگیر می کند، باید با دقت بالا انجام شود.
3- دست، پا و ناخن:
پهن شدن ناگهانی این بیماری روی دست و پا باید با سرعت و با دقت درمان شود. در برخی موارد ترکیدگی، تاول و تورم با پهن شدن این بیماری همراه است. بیش از 50 درصد از افراد مبتلا به پسوریازیس دچار تغییراتی در ناخن می شوند و حداقل 80 درصد افراد به آرتریت پسوریازیس مبتلا می شوند.
4- دستگاه تناسلی:
شایعترین نوع پسوریازیس در ناحیه تناسلی، پسوریازیس قرینه است اما انواع پسوریازیس می تواند دستگاه تناسلی بخصوص مردان را درگیر کند. پسوریازیس دستگاه تناسلی نیازمند درمان و مراقبت های ویژه است.
5- نقاط چروکیده بدن:
پسوریازیس قرینه در قسمت های چروکیده بدن اعم از زیر بغل و زیر سینه ظاهر می شود. این نوع بیماری معمولا در اثر سایش و عرق کردن تحریک می شود.
6- پسوریازیس:
پسوریازیس می تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد. روش های درمان این بیماری به شدت آن بستگی دارد. شدت بیماری بر این اساس تعیین می شود که بدن تا چه اندازه درگیر پسوریازیس شده است. کل دست (اعم از کف دست و انگشتان) 1 درصد از بدن را تشکیل می دهد. شدت پسوریازیس با تاثیر این بیماری بر کیفیت زندگی بیمار سنجیده می شود. به عنوان مثال پسوریازیس می تواند تاثیر شدیدی بر فعالیت های روزمره فرد بگذارد حتی اگر این بیماری یک نقطه کوچک مثل کف دست یا نوک پا را درگیر کرده باشد.
شدت پسوریازیس:
پسوریازیس خفیف کمتر از 3 درصد بدن را درگیر می کند.
پسوریازیس متوسط 3 تا 10 درصد بدن را درگیر می کند.
پسوریازیس شدید بیش از 10درصد بدن را درگیر می کند.
داروهای موضعی مثل مرطوب کننده ها، داروهای بدون نسخه، کرم ها و شامپوها معمولا برای درمان پسوریازیس خفیف مصرف می شوند. درمان پسوریازیس متوسط تا شدید معمولا با ترکیبی از روش های درمانی انجام می شود. پزشک می تواند علاوه بر داروهای موضعی، پرتودرمانی را تجویز کند. داروهای بیولوژیک درصورتی توسط پزشک تجویز می شود که پسوریازیس بر کیفیت زندگی فرد تاثیر گذاشته باشد.
آرتریت پسوریاتیک:
حدود 11 درصد افراد مبتلا به پسوریازیس از آرتریت پسوریاتیک رنج می برند. تقریبا 30 درصد افراد مبتلا به پسوریازیس به آرتریت پسوریاتیک مبتلا خواهند شد. آرتریت پسوریاتیک در موارد خفیف، غیرقابل تشخیص است. اما درمان فوری و به موقع این بیماری می تواند به جلوگیری از آسیب های مفصلی کمک کند.
پسوریازیس در کودکان:
هرساله 20 هزار کودک زیر 10سال به این بیماری مبتلا می شوند که برخی مواقع این بیماری به اشتباه تشخیص داده می شود زیرا این بیماری با سایر بیماری های پوستی اشتباه گرفته می شود. علایم این بیماری شامل فرورفتگی، بی رنگ شدن ناخن، فلسی شدن پوست سر، درماتیت یا تشکیل پلاک های شبیه به پسوریازیس بزرگسالان روی تنه و دست و پا می باشد. پسوریازیس در نوزادان و اطفال بندرت اتفاق می افتد. اگر کودکی به این بیماری مبتلا شده باشد، تنها با مشاهده و معاینه می توان این بیماری را تشخیص داد. اگر یکی از والدین به این بیماری مبتلا باشد، شانس ابتلای یکی از فرزندان به این بیماری 10 درصد است. اگر هردو والدین به این بیماری مبتلا باشند، شانس ابتلای فرزندان به این بیماری تا 50 درصد افزایش می یابد. هیچکس نمی تواند پیشبینی کند که چه کسی ممکن است به این بیماری مبتلا شود. امروزه دانشمندان معتقدند که حداقل 10 درصد از کل جمعیت دارای یک یا چند ژنی است که مستعد ابتلا به پسوریازیس هستند و فقط 2تا 3درصد از جمعیت به این بیماری مبتلا می شوند.
در برخی جوانان، بیماری بعد از ابتلا به یک بیماری عفونی بخصوص گلودرد مشاهده شد. حدود یک سوم تا نیمی از جوانان مبتلا به ممکن است شدت این بیماری را 2 تا 6 هفته بعد از گوش درد، گلودرد، برونشیت یا عفونت ریه تجربه کنند. نقاط آسیب دیده یا نواحی تروما همان نقاط است که به پدیده “کبنر” معروف می باشد. با این حال نقطه آلوده به بیماری همیشه یک نقطه آسیب دیده نیست.
غذاهایی که موجب تحریک و تشدید پسوریازیس می شود:
تحقیقات هنوز رابطه مشخصی بین رژیم غذایی و تحریک و تشدید این بیماری را ثابت نکرده اند اما به اعتقاد برخی افراد، حذف و کنار گذاشتن برخی مواد غذایی و نوشیدنی ها به کاهش علایم بیماری کمک می کند.
برخی افراد مبتلا به پسوریازیس معتقدند که مصرف برخی موادغذایی بر ظاهر پوست و احساس آنها تاثیر می گذارد. جری باگل-متخصص پوست و مدیر مرکز درمان پسوریازیس در نیوجرسی می گوید که این ادعا می تواند صحیح باشد. البته هیچگونه شواهد و مستندات علمی برای حمایت و اثبات این ادعا وجود ندارد. با این حال دکتر باگل معتقد است که اگر بدانیم که چه نوع خوراکی ها و نوشیدنی هایی موجب تحریک و تشدید علایم بیماری می شود، کنار گذاشتن و حذف آنها هیچ ضرری ندارد.
رژیم غذایی در بیماری پسوریازیس:
دراینجا به 8 نوع خوراکی و نوشیدنی اشاره می کنیم که ممکن است علایم پسوریازیس را تحریک و یا تشدید کند. بنابراین به بیماران توصیه می شود که در صورت تاثیر این موادغذایی بر علایم بیماری می توانند آنها را از رژیم غذایی خود حذف کنند.
- مشروبات الکلی: به توصیه دکتر باگل، از مصرف مشروبات الکلی خودداری کنید. مشروبات الکلی شریان های خون را در پوست باز می کند. وقتی که این شریان ها باز و گشاد می شوند، گلبول های سفید از جمله سلول های T که مسبب این بیماری هستند، براحتی بدرون لایه های بیرونی پوست نفوذ می کنند و دیگر نیازی به تزریق بیشتر سلول های T نیست. چسلا مایر- مربی صاحب مجوز در لهستان معتقد است که علایم پسوریازیس حتی با مصرف کم تا متوسط مشروبات الکلی نیز تشدید می شود.
- تنقلات: این بیماری یک بیماری التهابی است و تنقلات و اسنک ها حاوی چربی های ترانس و اشباع شده، نشاسته و قند تصفیه شده هستند که همه این موارد می تواند التهاب را تشدید کند. دلیل دیگر برای عدم مصرف تنقلات و اسنک ها این است که این خوراکی ها دارای کالری بالا و ارزش غذایی کمی هستند و افراد مبتلا به پسوریازیس اغلب دچار مشکلات وزن هستند. به گفته دکتر باگل، افراد مبتلا به پسوریازیس، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری قلبی-عروقی هستند. بنابراین داشتن اضافه وزن، این خطر را بیشتر می کند.
- گوشت قرمز: گوشت قرمز حاوی چربی پلی غیراشباع بنام آراکیدونیک اسید است. وارن می گوید که این نوع چربی علایم بیماری را تشدید می کند زیرا می تواند براحتی به ترکیبات التهاب زا تبدیل شود. بنابراین از مصرف گوشت های فرآوری شده مثل سوسیس و بیکن اجتناب کنید.
- فرآورده های لبنی: فراورده های لبنی همانند گوشت قرمز حاوی یک ترکیب التهاب زا بنام آراکیدونیک اسید است. دکتر باگل، مصرف شیر گاو را برای این بیماران مضر می داند زیرا این شیر حاوی پروتئین کازئین است که با التهاب ارتباط دارد. زرده تخم مرغ نیز غنی از آراکیدونیک اسید است که باید حذف آن از رژیم غذایی مورد توجه قرار گیرد.
- گیاهان تاجریز: به اعتقاد برخی افراد، مصرف گیاهانی از خانواده تاجریز که شامل فلفل، سیب زمینی سفید، بادمجان و گوجه فرنگی هستند، موجب تشدید علایم بیماری می شود. این سبزیجات حاوی ترکیب شیمیایی سولانین هستند که موجب تولید درد در برخی افراد می شوند. دکتر باگل می گوید که به عقیده برخی بیماران، درصورت اجتناب از مصرف این سبزیجات، شدت علایم کاهش می یابد. من از این ادعا مطمئن نیستم اما با آن نیز مخالفتی ندارم.
- مرکبات: برخی مواقع آلرژی می تواند باعث تحریک و تشدید پسوریازیس شود. مرکباتی مثل گریپ فروت، پرتقال، لیمو و حتی آهک جزو مواد آلرژی زا محسوب می شوند. بنابراین باید دید که آیا حذف این مواد از رژیم غذایی باعث بهبود پوست می شود. حتی داشتن آلرژی به مشتقات این میوه ها از جمله لیموناد و آب گریپ فروت نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
- گلوتن: این پروتئین در برخی غلات از جمله گندم، ارزن و جو یافت می شود. محققان پرتغالی به این نتیجه رسیدند که علایم بیماری در برخی افراد حساس به گلوتن، بعد از حذف و کنار گذاشتن آن از رژیم غذایی بهبود یافت. مطالعات در این زمینه ادامه دارد اما موضوع بیماران پسوریازیس که از رژیم غذایی فاقد گلوتن بهره می گیرند، هنوز بحث انگیز است. حتی اگر این موضوع صحیح باشد، پیگیری این رژیم غذایی چندان ساده و راحت نیست.
- ادویه و چاشنی: برخی افراد مبتلا به این بیماری، چاشنی و ادویه ها را دشمن بیماری خود می دانند. چاشنی و ادویه هایی که باعث به دردسر انداختن بیماران می شود، شامل فلفل شیرین، دارچین، کاری، سرکه، مایونز، پاپریکا و سس تاباسکو، سس Worcetershire و سس کچاپ می باشد. این ادویه ها جزو لیست ممنوعه می باشند زیرا موادی که در هریک از آنها بکار رفته، می تواند التهاب را بیشتر کند.
اگرچه تحقیقات هنوز رابطه مستقیم بین خوراکی ها و تحریک و تشدید پسوریازیس را ثابت نکرده اند اما علایم این بیماری زمانی بهبود می یابد که از مصرف یک یا چند مورد از این خوراکی ها اجتناب شود. کشفیات خود را در اختیار پزشک قرار دهید تا بتوانید به نکات بیشتری از تغذیه دست یابید.