آنچه در این مقاله می‌خوانید
اگر حافظه عضله نبود، هر ورزشکاری بعد از یک دوره توقف در ورزش برای آغازی دوباره قطعا راه سختی پیش رو داشت. یک بدنساز حرفه‌ای بعد از سال‌ها تمرین مستمر بدنسازی برای رسیدن به بدنی عضلانی و خوش فرم، صرف ساعت‌ها تمرین طاقت فرسا در باشگاه بدنسازی، مصرف مکمل‌ها، ویتامین‌ها و رعایت رژیم غذایی سالم سرانجام به هدف خود خواهد رسید.
اما ممکن است به علت یک اتفاق مثل تصادف، بیماری، تغییر شغل یا سبک زندگی و ازدواج دیگر فرصت تمرینات سابق را نداشته و به دلیل بی تمرینی حجم و قدرت عضلات خود را از دست بدهد و از قطار رقابت حرفه‌ای عقب بماند. اما نباید امید را از دست داد زیرا بدن خارق العاده ما توانایی شگفت انگیزی در بازگشت به شرایط گذشته دارد. با مجله علم ورزش همراه شوید تا شما را با مبحث حافظه عضله آشنا کنیم.
حافظه عضله چیست؟
همه افراد به این حقیقت واقف هستند که اگر تمرینات بدنسازی را برای یک دوره 3 الی 6 ماهه قطع کنند حجم و قدرت عضلات کاهش می‌یابند. به هر حال اگر تمرینات بدنسازی دوباره از سر گرفته شود حجم و قدرت از دست رفته تنها در عرض چند هفته تمرین دوباره به دست خواهد آمد. این پدیده حافظه عضله نامیده می‌شود.
مکانیزم حافظه عضله
حافظه عضله یک حافظه عملی است و عقیده و باور بر این است این پدیده عمدتاً به دلیل مکانیزم سیستم عصبی است. همانطور که پیش تر گفتیم مجله علم ورزش در این رابطه چند منبع را بررسی کرده تا بهتر به موضوع پراخته شود، در ادامه نظریه ها را بخوانید.
نظریه اول در مورد چگونگی عملکرد حافظه عضله
اولین نظریه این است که به دلیل تمرینات بدنسازی بافت‌های اطراف عضلات گسترش پیدا کرده که در زمان بی تمرینی این بافت های اضافی از بین نمی‌روند تنها از سایز و حجم آنها کم می‌شود. بعد از شروع مجدد تمرینات بدنسازی این بافت‌ها ساده تر از گذشته ساخته و رشد میکنند.
نظریه دوم
نظریه دوم سرچشمه از سیستم عصبی مرکزی می‌گیرد. عصب به دلیل تمرینات مستمر گذرگاه ساخت مجدد عضلات را یاد گرفته بنابراین سیستم عصبی نیازی برای یادگیری مجدد تمرینات و مسیر رشد عضلات ندارد زیرا در حافظه عضلات ذخیره شده است. محققان ورزشی جواب این سوال را از طریق تحقیقات علمی که اخیراً انجام شده اند، اثبات کرده اند. بر خلاف دیگر سلول‌های بدن، سلول‌های عضلانی بیشتر از یک هسته (صدها و هزارها) دارند.
انواع حافظه عضلانی
۲ نوع حافظه عضلانی وجود دارد. یک نوع عصبی که با یادآوری فعالیتهای آموخته شده گره خورده است و دیگری فیزیولوژیکی که مربوط به رشد دوباره بافت عضلانی است.
حافظه عضلانی عصبی
عضلات توانایی دارند تا حرکات ویژه‌ای را به یاد آورند. برای مثال، اگر چند سال دوچرخه سواری نکرده باشید، می‌توانید به راحتی روی آن بپرید و رکاب بزنید.
دلیل این توانایی نقش سیستم عصبی مرکزی در یادگیری است. با تکرار پیوسته برخی از حرکات مغز و نخاع مسیرهای عصبی قوی و کارآمدی ایجاد میکنند که سیگنال.های مناسب را به هر قسمتی از بدن که باید فعال شود، می‌فرستند.
در واقع مغز دیگر مجبور نیست در مورد حرکتی که انجام می‌دهید زیاد فکر کند، این همان حافظه عضلانی است.
شکل گیری حافظه عضلانی عصبی ۳ مرحله دارد:
- مرحله شناختی مرحله اولیه یادگیری که در قشر جلویی مغز یعنی ناحیه تفکر رخ می‌دهد و حرکات کند و ناکارآمد است.
- مرحله تداعی مهارت‌ها روان‌تر و ساختارمند می‌شود.
- مرحله خودکاری، حرکات خودکار می‌شوند و حافظه حرکتی عصبی شکل می‌گیرد.
حافظه عضلانی فیزیولوژیکی
جنبه فيزيولوژيکی حافظه عضلانی به توانایی بازيابی سريع عضلات از دست رفته بر می‌گردد و بیشتر در افرادی دیده می‌شود که در دوره‌ای منظم به باشگاه می‌روند، ولی وقفه‌های بلندمدت در روند روتین ورزش آنها اتفاق می‌افتد. این افراد ممکن است به دلیل یک دوره توقف تمرين توده عضلانی خود را از دست بدهند ولی با آغاز دوباره تمرین توده عضلانی سریع تر از دفعه قبل به حالت پیشین خود باز می‌گردند.
در این شکل از حافظه عضلانی، زمانی که برای اولین بار عضله‌سازی می‌شود، بدن هسته‌های جدیدی را به سلول‌های عضلانی اضافه می‌کند؛ با از دست دادن عضله، هسته‌های جدید ناپدید نمی‌شوند، بلکه غیر فعال می‌شوند و وقتی تمرین دوباره از سر گرفته شود، دوباره به سرعت فعال می‌شوند.
چرا عضله به تعداد زیادی هسته نیاز دارد؟
هسته عملکرد سلول را کنترل می‌کند و از آنجایی که حجم و عملکرد عضلات بزرگ تر و پیچیده تر از سایر سلول‌های بدن است، بنابراین یک یا دو هسته نمی‌توانند وظیفه عضلات را کامل و درست انجام دهند. هسته مرکز کنترل و مغز الیاف عضلانی است. این مراکز کنترل مقدار مواد ژنتیکی که در دسترس سلول قرار می‌گیرند را تنظیم میکنند. زمانی که حجم عضلات بزرگ تر می‌شود، تعداد هسته‌ها نیز افزایش می‌یابد.
افزایش تعداد هسته سلول عضلانی در نتیجه افزایش حجم در طی چند تحقیق علمی به اثبات رسیده است. نتایج این تحقیقات نشان داده اند افرادی که مواد استروئیدی مصرف کرده اند و یا افرادی که سریع عضله سازی میکنند تعداد بیشتر هسته در عضلات خود نسبت به افراد عادی دارند.
تصور می‌شود در دوره کاهش حجم و آتروفی عضلات که مخالف رشد عضلات است، تعداد زیادی از هسته‌های سلول از بین بروند زیرا دیگر نیازی به وجود آنها نیست. اما نکته تعجب آور این است که در تحقیقات متعددی که اخیراً در زمینه آتروفی عضلات بر روی نمونه‌های حیوانی انجام گرفته اند، در دوره آتروفی عضلات ناشی از بی تمرینی 3 ماهه، تعداد هسته‌های سلول عضلانی ثابت مانده اند. همانطور که در تصویر مشخص است حجم عضلات تا 50 درصد کاهش پیدا کرده اما تعداد هسته‌ها بدون تغییر بوده است.
بنابراین با این نتیجه که بعد از توقف تمرینات تعداد هسته‌ها ثابت باقی خواهند ماند، باز گرداندن عضلات به حجم و قدرت قبلی آسان است. بنابراین هسته‌های عضلانی مثل حافطه سلول عمل می کنند. تحقیقات جدیدتر از روش‌های مختلفی برای مطالعه هسته‌ها استفاده کرده اند.
در تحقیقاتی که در گذشته در مورد شمارش هسته‌ها انجام گرفته اند به اشتباه تعداد هسته‌های بافت همبند و دیگر سلول‌ها مثل سلول‌های ماهواره‌ای شمارش شده بودند. هسته این نوع سلول‌ها در دوره بی تمرینی خواهند مرد. بنابراین محققان به اشتباه مرگ هسته‌های عضلانی در نتیجه بی تمرینی را اعلام کرده بودند. تحقیقات اخیر تنها شمارش هسته‌ها را بررسی کرده‌اند که هیچ گونه کاهش در تعداد آن ها ثبت نشده است.
تحقیقی دیگر
گروهی از بانوان به مدت 20 هفته تمرین بدنسازی انجام دادند، سپس به مدت 30 هفته دوره بی تمرینی مطلق را سپری کرده و مجدداً 6 هفته تمرینات بدنسازی را از سر گرفتند. 20 هفته تمرین بدنسازی سایز الیاف عضلانی را 16 تا 47 درصد افزایش داد در حالی‌که 30 هفته بی تمرینی تنها کاهش کمی (1 الی 14 درصد) در سایز الیاف عضلانی بوجود آورد.
6 هفته تمرینات مجدد بدنسازی سایز الیاف عضلانی را به سطح قبلی دوره تمرینی افزایش داد. بنابراین به نظر می‌رسد نتایج تمرینات بدنسازی بعد از یک دوره بی تمرینی دوباره کسب خواهند شد. بازگشت سریع ورزشکاران حرفه‌ای به اوج عملکرد ورزشی بعد از یک دوره بی تمرینی ناشی از آسیب‌های ورزشی گواه بر نتیجه این تحقیق است.
تهیه و ترجمه: diet.com
منابع: bodyflux – exercisebiology – ironmagazineforums