امروزه به خاطر کاهش تحرک، کمبود ویتامین D به عنوان یک مشکل عمده بهداشت عمومی در سراسر جهان تبدیل شده است. با این که کمبود ویتامین D در سالمندان شیوع پیدا کرده، اما هنوز هم برخی از پزشکان کمبود این ویتامین در سالمندان را دست کم می‌گیرند. به طور کلی ویتامین دی در کودکی برای شکل‌گیری استخوان‌ها و استحکان آن‌ها کاربرد داشته و در سنین سالمندی برای حفظ استحکام و ثبات آن تاثیر زیادی دارد.
با شیوع کرونا هم پزشکان در تحقیقات خود، نقش این ویتامین در مقاومت بدن در برابر این ویروس عنوان کرده‌اند. بنابراین ویتامین دی برای سالمندان در جلوگیری از ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها اهمیت بسیار زیادی دارد. اگر پرستار سالمند هستید یا پدر و مادر سالمندتان با شما زندگی می‌کنند، حتما هر 6 ماه یک بار در چکاپ کلی، میزان این ویتامین را بررسی کنید. امروز در این مقاله از سایت سلامت اول درباره عوارض و خطرات کمبود ویتامین D در سالمندان و همچنین دلایل فقدان ویتامین D در سالمندان صحبت خواهیم کرد.
بدن انسان چگونه ویتامین D تولید می‌کند؟
پیش از پرداختن به انواع خطر کمبود ویتامین D باید با این که این ویتامین در بدن چگونه تولید می‌شود آشنا شویم. ویتامین D طی انجام فرایند یک واکنش شیمیایی روی پوست بدن تولید می‌شود. در واقع زمانی که پوست در معرض نور خورشید قرار می‌گیرد، با تجزیه نوعی استروئید با نام هفت-دهیدروکلسترول ویتامین D به وجود می‌آید. نکته مهم در مورد تولید این ویتامین در بدن، ارتباط میزان ویتامین D تولید شده با تابش خورشید است.
همان‌طور که می‌دانید میزان و شدت تابش نور خورشید به عوامل طبیعی همچون فصل‌های مختلف، ارتفاع محل، عرض جغرافیایی و همچنین میزان آلودگی هوا بستگی دارد. علاوه بر این رنگ‌دانه‌های پوست افراد، استفاده از کرم‌های ضد آفتاب و افزایش سن بر میزان جذب نور خورشید تاثیرگذارند. در ادامه خطر کمبود ویتامین D و همچنین نقش آن در سلامتی افراد را بررسی می‌کنیم.
پیشنهاد مقاله: تاثیرات مصرف ویتامین دی بر میزان ابتلا به کرونا در دوران همه گیری چیست
منابع ویتامین D
ویتامین D در بدن به عنوان پیش‌ساز یک هورمون شناخته شده است که باعث حفظ سلامتی دندان‌ها و استخوان‌ها می‌شود. علاوه بر این تامین ویتامین د مورد نیاز بدن، از ابتلای افراد به بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری می‌کند. نکته مهم درباره این ویتامین این است که مصرف بعضی موادغذایی و مکمل‌ها به تامین ویتامین D لازم کمک می‌کند. در ادامه منابع ویتامین D را نام می‌بریم:
- مصرف انواع ماهی‌های سالمون، شاه ماهی و ساردین
- استفاده از روغن کبد ماهی کاد
- قرار دادن کنسرو ماهی تن در برنامه غذایی
- مصرف میگو و زرده تخم مرغ به صورت هفتگی
- استفاده از قارچ‌ها در تهیه غذاهای روزانه
- اضافه کردن غلات و جو دوسر به غذاها
- مصرف شیر تازه گاو و شیر سویا
- خوردن یک لیوان آب پرتقال در وعده صبحانه
چه کسانی در معرض کمبود ویتامین D هستند؟
وقتی بدن با خطر کمبود ویتامین D مواجه می‌شود که فرد به اندازه کافی در معرض نور خورشید قرار نگرفته باشد مانند:
- قرار نگرفتن در فضای باز به میزان کافی
- استفاده بیش از حد از کرم‌های ضدآفتاب
- افرادی که پوست تیره دارند
- سالمندان
- بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن
در ادامه افرادی که در معرض کمبود این ویتامین قرار دارند را بیان می‌کنیم:
1) قرار نگرفتن در فضای باز به میزان کافی
تمام افرادی که به خاطر نوع فعالیت روزانه یا منطقه جغرافیایی محل زندگی‌شان مدت زمان کافی در معرض نور خورشید نیستند، در معرض کمبود ویتامین D هستند.
2) استفاده بیش از حد از کرم‌های ضدآفتاب
افرادی که بیش از حد از کرم ضدآفتاب استفاده می‌کنند، پوست‌شان توانایی جذب ویتامین D را از دست می‌دهد.
3) افرادی که پوست تیره دارند
تحقیقات نشان داده‌اند افراد با پوست تیره به خاطر وجود ملاتونین بیشتر در سلول‌های پوستی‌شان، توانایی کمتری در تولید ویتامین D دارند.
4) سالمندان
با افزایش سن و رسیدن به دوران سالمندی، عملکرد سلول‌های پوستی برای تولید ویتامین D کاهش پیدا می‌کند. از طرفی بسیاری از سالمندان به خاطر کاهش توانایی‌شان در حرکت کردن، بیشتر در محیط بسته قرار دارند. بنابراین کمبود ویتامین D در سالمندان به دلایلی که بیان کردیم، یک دغدغه بزرگ در میان این افراد بوده و نیاز به درمان دارد. کمبود ویتامین D در سالمندان خطرات بسیاری جدی را برای آن‌ها به همراه دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به پوکی استخوان و شکننده شدن استخوان‌ها اشاره کرد.
5) بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن
افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن مثل بیماران کلیوی و افراد مبتلا به بیماری التهابی روده (IBD) به شدت در معرض کمبود ویتامین D هستند. علاوه بر این ابتلا به بیماری‌های دیگر هم در کاهش تولید ویتامین D در بدن نقش دارند. این بیماری‌ها عبارتند از:
- برخی بیماری‌های کبدی
- کرون
- سلیاک
- کولیت
- افرادی که جراحی بایپس معده انجام داده‌اند
- افراد چاق با توده بدنی بیشتر از 30
تا این جا با بیماری‌هایی که باعث کاهش عملکرد بدن در تولید ویتامین D می‌شوند، صحبت کردیم. در ادامه در مورد کمبود ویتامین D و افزایش خطر مرگ سالمند توضیحات بیشتری را ارائه خواهیم کرد.
پیشنهاد مقاله: 9 ویتامین و ماده مغذی مؤثر بر سلامت چشم
نقش ویتامین D در سلامتی سالمندان
نقش اصلی ویتامین D در سلامتی سالمندان برای حفظ تعادل سطح کلسیم و فسفر خون بسیار تاثیرگذار است. ویتامین D به جذب کلسیم کمک کرده و برای شکل دادن و حفظ استحکام استخوان‌ها مفید است. پزشکان برای رفع کمی ویتامین D در سالمندان مکمل این ویتامین را همراه با کلسیم تجویز می‌کنند. استفاده از این دو مکمل باعث بهبود سلامت استخوان‌ها شده و شکنندگی آن‌ها را کاهش می‌دهد.
خطر کمبود ویتامین D در سالمندان و احتمال افزایش خطر مرگ
طبق تحقیقات انجام شده بر روی نمونه‌ای از سالمندان، محققان به تاثیر معکوس سن بر جذب ویتامین D پی برده‌اند. علاوه بر این یافته‌های این تحقیقات پزشکی نشان داده‌اند که کمبود ویتامین D در سالمندان به همراه بالا رفتن سطح هورمون پاراتیروئید عامل مرگ و میر در این افراد بوده است. افزایش سن باعث کاهش میزان تولید ویتامین D شده و با تضعیف عملکرد کلیه‌ها، این ویتامین در بدن سالمندان فعال نمی‌شود.
از طرفی کمی ویتامین D در سالمندان به خاطر عدم قرار گرفتن آن‌ها در معرض آفتاب به خاطر کاهش تحرک‌شان است. این افراد با توجه به شرایط جسمانی‌شان، کمتر از دیگران امکان تحرک و فعالیت روزانه دارند. پزشکان توصیه می‌کنند سالمندان برای حفظ سلامت خود، دو بار در هفته و به مدت 30 دقیقه در معرض آفتاب قرار بگیرند.
چرا کمبود ویتامین D برای سالمندان خطرناک است؟
کمبود ویتامین D در سالمندان اثرات منفی بسیار جدی بر سلامتی این افراد دارد. دریافت این ویتامین در پیشگیری از اختلالات خود ایمنی، سرطان‌ها و همچنین جلوگیری از شکستگی استخوان‌ها و درمان فشار خون بالا موثر است. مصرف مکمل‌ها همراه با مواد غذایی سرشار از این ویتامین علاوه بر رفع فقدان ویتامین D در سالمندان، باعث بهبود شرایط زیر در آن‌ها خواهد شد:
- کاهش خطرات قلبی و جلوگیری از ابتلا به دیابت
- کاهش ابتلا به پوکی استخوان و شکستگی‌ها
- کمک به تعادل در تحرک سالمند
نکات مهم در نگهداری از سالمندان با کمبود ویتامین D
اگر شما پرستار یک سالمند هستید یا پدر و مادر سالمندتان با شما زندگی می‌کنند، باید هر چند ماه یکبار میزان ویتامین D ایشان را در چکاپ‌ها بررسی کنید. از جمله نکاتی که برای رفع کمبود ویتامین D در سالمندان باید در نظر داشته باشید عبارتند از:
- بررسی کمبود ویتامین D در سالمندان
- توجه و کنترل علائم کمی ویتامین D در سالمندان
- تامین مکمل‌های ویتامین D
- تهیه غذاهای سرشار از ویتامین D
پیشنهاد مقاله: کبد چرب در سالمندان چه علایمی دارد و چگونه قابل کنترل و درمان است؟
کلام پایانی
در این مقاله از موسسه خدمات پرستاری سلامت اول در مورد کمبود ویتامین D در سالمندان صحبت کردیم. همچنین به این سوال پاسخ دادیم که چرا کمبود ویتامین D باعث خطر مرگ درسالمندان می‌شود؟ همچنین اهمیت تامین این ویتامین را در حفظ سلامت و کمک به شرایط زندگی سالمندا را بررسی کردیم. امیدواریم توانسته باشیم اطلاعات لازم را در مورد خطرات، عوارض و همچنین درمان کمبود ویتامین D در سالمندان برای شما بیان کرده باشیم.
سوالات متداول
بدن ویتامین D مورد نیاز خود را چگونه تامین می‌کند؟
این ویتامین با قرار گرفتن بدن در معرض آفتاب تولید می‌شود. این فرایند با افزایش سن افراد کاهش پیدا می‌کند.
برای درمان کمبود ویتامین D در سالمندان چه کار باید کرد؟
برای درمان کمبود ویتامین D در سالمندان باید از مکمل‌ها و مواد غذایی حاوی این ویتامین را مصرف کرد.
منابع غذایی حاوی ویتامین D کدامند؟
شیر گاو، تخم مرغ، شیر سویا، ماهی سالمون، شیرماهی، ماهی ساردین، کنسرو ماهی تن، غلات، جو دوسر و آب پرتقال
عوارض کمبود ویتامین D در سالمندان چیست؟
اختلالات استخوانی، شکستن بی‌دلیل استخوان‌ها، زمین خوردن، عدم تعادل و ابتلا به مشکلات قلبی